Mehmet Hanifi GÜLEL
Bu yılın Merkez Bankası’nın fiyat istikrarı ve mali dengeyi sağlamadaki başarısına bağlı olarak şekilleneceğini belirten TOBB Gıda Konseyi Başkanı Necdet Buzbaş, “Küresel petrol ve doğal gaz şokları başımızı ağrıtmazsa ve ihracattaki olumlu gelişmeler devam ederse” dedi. Bunun sonucunda ortaya çıkan talep artışları yeni kapasite ihtiyacı yaratacak ve bu da yeni yatırımları tetikleyecektir.
“Yeni yatırımlar üretim, istihdam ve ihracat döngüsü yoluyla ekonomik büyümenin temel taşını oluşturacak” dedi. Tarım, gıda ve alkolsüz içecekler sektörünün 2023 yılının ilk 11 ayında yüzde 5,38 artışla 23,8 milyar dolarlık ihracata ulaştığını belirten Buzbaş, ithalatın ise yüzde 5,75 artışla 19,7 milyar dolara çıktığını söyledi. Buzbaş, işlenmiş gıda ürünleri ithalatındaki yaklaşık yüzde 30’luk artışın ciddi bir olumsuzluk olarak değerlendirilmesi gerektiğini vurguladı.
2023 yılının bizim girişimimiz dışında bir dizi olayın yaşandığı bir yıl olduğuna işaret eden Buzbaş, 2022 Şubat ayında başlayan Rusya-Ukrayna savaşında Batı bloğu ile Rusya arasında yaşanan ekonomik hesaplaşmanın giderek somutlaştığını söyledi. 6 Şubat 2023’te Kahramanmaraş merkezli iki depremden 10 ilin etkilendiğini belirten Buzbaş, “10 ilin oluşturduğu bu bölge, GSYH’de yüzde 9, Türkiye’de yüzde 14,3’lük payıyla ülke ekonomisinde önemli bir yere sahip. Tarım ve yüzde 11,2’si sanayide.” .
Türkiye genelindeki 450 bin 723 gıda işletmesinin 54 bin 573’ü bu bölgede bulunuyor. “Deprem sonrası maddi kayıplar hızlı bir şekilde giderilmeye çalışılırken, hayatın devamlılığını sağlayacak bu işletmelerin faaliyete geçirilmesindeki en büyük zorluk, işgücü kaynaklarının yoksunluğuydu” dedi.
Firmalar işlerin fiyatını belirlemekte zorlandı
Türkiye ekonomisinin üçüncü çeyrek itibarıyla yüzde 5,93 büyüme gösterdiğini belirten Buzbaş, yıl sonunda büyümenin yüzde 4,31 olacağının tahmin edildiğini belirtti.
Hanehalkı tüketiminin üçüncü çeyrekte bir miktar yavaşlamış gibi görünse de büyümeye yüzde 7,7 katkı sağladığını belirten Buzbaş, “Gıda sektörü ortalama miktar olarak yüzde 13, değer olarak ise yüzde 90 arttı. Yüksek enflasyon ve finansal istikrarsızlıklar” dedi. Ülkemizde son iki yıldır yaşanan olumsuzluklar firmaların ürünlerine fiyat oluşturmakta zorluk yaşamalarına neden oldu.
“Yüksek ciroya ve hayali karlara rağmen işletme sermayesi her geçen gün erimenin önüne geçemedi” dedi. Kovid-19 salgınıyla başlayan ve sonrasında artarak devam eden ihracatın büyümeye olumlu katkı sağladığını ve sağladığı dış ticaret fazlasıyla cari açığın azaltılmasında rol oynadığını belirten Buzbaş, turizmde yaşanan olumlu gelişmelerle birlikte şunları kaydetti: Yıl sonuna kadar 55 milyar dolara ulaşacağı tahmin edilen sektörün gelirinin yaklaşık yüzde 20’si gıdadan olacak. Masraflarına katkıda bulunmasının beklendiğini belirtti.
”2024’te temkinli olmakta fayda var”
Geçtiğimiz yıl gıda sektörüne en önemli faydanın “tarımda planlı üretime geçiş” kararı olduğunu belirten Necdet Buzbaş, “2024 yılında hayata geçirilecek proje, zamanında tedarik sağlayacak ve aşırılığın önüne geçecek. Gıda sanayi hammaddesi tedarikinde fiyat dalgalanmaları Merkez Bankası, 2024 yıl sonu tüketici fiyat endeksinin yüzde 33 olacağını öngörüyor.
Bu hedeflere ulaşmak için uygulanan faiz artışlarının yaratabileceği beklenen finansal kırılganlıklar, yatırımları geciktirebilecektir. “Öte yandan yakın coğrafyada yaşanan Rusya-Ukrayna savaşı ve İsrail’in çabaları gibi küresel aksiliklerin yol açtığı belirsizliklerin olası olumsuz etkileri nedeniyle 2024 yılına ilişkin öngörülerin temkinli olmak kaydıyla geçerli olacağını da belirtmekte fayda var. Filistin’i işgal etmenin ekonomimize zarar vermesi tam olarak öngörülemez” dedi.
